Tình huống
N.V. Tùng (SN 1995) và bạn rủ nhau đi chơi net. Trong lúc chơi B. có mâu thuẫn với Đinh Văn H. (SN 1993) ở bàn bên cạnh. B. và H đã có lời qua tiếng lại dẫn đến to tiếng và định đánh nhau. Trong lúc cãi nhau, H cầm cổ áo đấm vào mắt Tùng và kéo xuống làm Tùng bị ngã, H rút dao dài chừng 30 cm chém vào lưng Tùng. Lúc đó, Tùng liền dùng dao giấu sẵn trong người ra đâm H một nhát vào mạn sườn bên trái làm H gục xuống. Bạn của H đứng gần đó thấy vậy cầm gậy đuổi đánh Tùng khiến tùng quăng dao bỏ chạy. Sau đó các bạn đưa H đi cấp cứu nhưng H đã tử vong do vết thương trúng vào chỗ hiểm.
Quan điểm của Luật sư TGS về vụ việc trên
Theo thông tin trên thì hành vi của N.V.Tùng sẽ bị truy cứu trách nghiệm hình sự về tội “giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng” theo điều 126 BLHS 2015 sửa đổi bổ sung 2017.
Điều 126. Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội
Người nào giết người trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
Phạm tội đối với 02 người trở lên, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm.
Như vậy trên thực tế cũng như trong cấu thành tội phạm của một số tội có các dấu hiệu hành vi khách quan tương tự nhau, ranh giới để phân biệt tội này hay tội kia, có tội và không có tội gặp rất nhiều khó khăn. Do đó, việc định tội danh giữa các tội phạm đó hay xem xét giữa trường hợp có tội hay không có tội và đặc biệt trong những trường hợp cụ thể cần phải được thực hiện và xem xét một cách khách quan, toàn diện và chỉ ra những đặc điểm phân biệt mới đảm bảo xác định chính xác tội danh được.
Căn cứ theo nội dung vụ việc, theo chúng tôi hành vi của Tùng. thỏa mãn dấu hiệu trong cấu thành tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng. Theo đó, tội phạm thể hiện bằng hành vi cố ý tước đoạt tính mạng người đang có hành vi xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác một cách quá mức cần thiết (hay không cần thiết). Do đó, việc xác định các dấu hiệu cơ bản của tội phạm này nhất thiết phải căn cứ vào các quy định của pháp luật hình sự quy định về phòng vệ chính đáng. Bởi lẽ, không có phòng vệ chính đáng thì không có vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng theo Điều 126, Bộ luật Hình sự năm 2015. Điều 22, Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định: “Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên. Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm”. Như vậy, mục đích của người có hành vi phòng vệ chính đáng là nhằm bảo vệ các lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác, đồng thời chống trả lại một cách cần thiết cho chính người có hành vi tấn công, và vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng có nghĩa sự chống trả một cách quá mức cần thiết (hay không cần thiết).
Đối chiếu với nội dung vụ án hành vi của Tùng thỏa mãn các dấu hiệu của tội giết người do vượt quá giới hạn phòng về chính đáng. Bởi lẽ:
Thứ nhất, hành vi tấn công đang xâm hại lợi ích hợp pháp – cơ sở làm phát sinh quyền phòng vệ chính đáng. Xuất phát từ hành vi tấn công thì làm phát sinh quyền phòng vệ chính đáng và nếu không có hành vi tấn công xâm hại các lợi ích hợp pháp thì không có phòng vệ chính đáng. Ở đây, hành vi của H tấn công Tùng. (đấm, chém) vẫn đang xảy ra và chưa kết thúc. Hành vi của H đang trực tiếp đe dọa đến tính mạng, sức khỏe của Tùng., thì Tùng buộc lòng phải chống trả (chống đỡ) hành vi trái pháp luật đó nên khẳng định – có cơ sở để phát sinh quyền phòng vệ chính đáng của Tùng.
Thứ hai, hành vi tấn công phải có thật và đang diễn ra chứ không phải do suy đoán tưởng tượng. Sự tấn công phải có thật, có nghĩa là sự xâm hại đối với những lợi ích được pháp luật bảo vệ đang gây thiệt hại thực sự hoặc đe dọa ngay tức khắc cho những lợi ích hợp pháp cần được pháp luật bảo vệ. Đối chiếu với nội dung vụ án cho thấy, H đã chủ động tấn công Tùng đe dọa trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe của Tùng (giả sử nếu H chém không phải xem vào lưng mà là đầu thì khó mà lường trước được điều gì xảy ra và khoảng cách giữa hai người tương đối gần nhau).
Thứ ba, phòng vệ chính đáng không chỉ gạt bỏ sự đe dọa, đẩy lùi sự tấn công mà còn có thể phải gây thiệt hại cho chính người đang có hành vi tấn công. Luật hình sự nước ta quy định hành vi phòng vệ phải gây thiệt hại cho chính người đang có hành vi tấn công chứ không được gây thiệt hại cho lợi ích của người khác. Quy định này xuất phát từ mục đích của phòng vệ chính đáng, muốn ngăn chặn được sự tấn công bảo vệ được lợi ích hợp pháp người có hành vi phòng vệ phải hướng sự chống trả của mình vào việc gây thiệt hại cho người đang có hành vi tấn công. Có như vậy nguồn gốc làm phát sinh hành vi tấn công xâm hại lợi ích hợp pháp mới bị loại trừ tận gốc. Do đó, hành vi chống trả (phản ứng) của Tùng là hành vi rút dao đâm H, tước đoạt mạng sống của H, thỏa mãn điều kiện thứ ba – gạt bỏ sự tấn công và chống trả lại chính người đang có hành vi tấn công mình, bảo vệ tính mạng, sức khỏe của mình vì lúc đó H đang dùng dao chém mình và cố ý chém nhưng may là vào lưng và không có thể khẳng định trước rằng H. sẽ không tiếp tục tấn công tiếp hay không.
Như vậy: Trong trường hợp này hành vi phòng vệ của Tùng (rút dao đâm H một cái vào mạn sườn bên trái) có thực sự “cần thiết” hay “vượt quá mức cần thiết” không? Theo chúng tôi, với nội dung vụ án như vậy, hành vi phòng vệ của Tùng là “vượt quá mức cần thiết”. Bởi lẽ, xét thấy H có sử dụng dao nhưng chỉ chém vào lưng ( vị trí khó có khả năng uy hiếp tính mạng đối phương) nhưng Tùng lại chống trả quá quyết liệt, vượt quá yêu cầu cần thiết vì lúc đó Tùng có thể lựa chọn giải pháp khác đó là đâm vào vị trí ít nguy hiểm rùi đẩy H ngã và chạy đi, đồng thời còn hai người bạn của Tùng có thể sẽ ứng cứu hoặc can ra để ngăn chặn xô xát, tuy nhiên Tùng lại triệt hạ đối thủ ngay bằng việc đâm vào vị trí hiểm yếu của con người. Như vậy, theo chúng tôi hành vi của Tùng thỏa mãn các dấu hiệu của tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng theo khoản 1 điều 126 BLHS 2015 sửa đổi bổ sung 2017, theo đó Tùng sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
Mọi thắc mắc pháp lý cần tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ, quý khách hàng vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 1900.8698 hoặc truy cập vào Website: https://congtyluattgs.vn
Luật sư – Nguyễn Văn Tuấn – Giám Đốc Công ty Luật TGS
Ông là một luật sư giỏi có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực đất đai. Luật sư đã tham gia tranh tụng nhiều vụ án tranh chấp đất đai, vụ án hình sự, kinh tế, thương mại,.. trên toàn quốc.
Luật sư Nguyễn Đức Hùng – Phó Giám Đốc Công ty Luật TGS
Thạc sĩ, Luật sư Nguyễn Đức Hùng là một luật sư giỏi, đã từng công tác tại Công ty Luật TNHH NHB và nhiều công ty luật có thương hiệu khác, với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Đất đai, hình sự, dân sự..
Luật sư Nguyễn Đức Hùng – Luật sư Công ty Luật TGS
Luật sư Đức Hùng từng công tác tại nhiều tổ chức hành nghề luật sư uy tín, có nhiều năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực tranh tụng hình sự, đất đai, tranh chấp dân sự, hôn nhân gia đình.
Luật sư Hà Huy Sơn – Luật sư Công ty Luật TGS
Là một luật sư giỏi trong lĩnh vực hình sự. Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Hình Sự, luật sư Hà Huy Sơn đã gây dựng được cho mình thương hiệu riêng và sự uy tín vững chắc đối với khách hàng.