Câu hỏi:
Vừa qua, có nhiều sự kiện được báo, đài đưa tin liên quan đến việc xô xát, đánh nhau tại các quán nhậu. Theo đó, các nhóm thanh niên tụ tập tại các quán nhậu uống bia rượu, sau khi chén vào lời ra, do không kiềm chế được lời nói đã dẫn đến và chạm đánh nhau, thậm chí còn xảy ra án mạng. Vậy, việc phạm tội trong khi bị say rượu, bia, các chất kích thích khác tương tự thì có phải chịu trách nhiệm hay không và chịu trách nhiệm như thế nào?
>>>Xem thêm: Giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
Trả lời:
Tình huống nêu trên là một trường hợp rất dễ bắt gặp trong cuộc sống. Việc sử dụng rượu bia ngày càng phổ biến dẫn đến những người không làm chủ được hành vi của mình sẽ có thể xảy ra những hành vi phạm tội. Việc xử lý người phạm tội trong khi say rượu, bia cụ thể như sau.
1. Say rượu, bia trong khi thực hiện tội phạm vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự
Một tội phạm được thực hiện khi thỏa mãn đầy đủ các dấu hiệu của “Cấu thành tội phạm”. Các dấu hiệu đó bao gồm: chủ thể, khách thể, chủ quan và khách quan. Trong đó, mặt chủ quan của tội phạm được đặc trưng bởi lỗi – khả năng nhận thức và điều chỉnh hành vi của mỗi người. Luật hình sự chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự đối với những người thực hiện tội phạm mà có lỗi, nghĩa là những người có khả năng nhận thức và điều chỉnh khi thực hiện một hành vi nhất định.
Trong trường hợp một người vì sử dụng rượu, bia hoặc các chất kích thích khác mà dẫn đến không còn khả năng nhận thức và điều chỉnh hành vi của mình thì họ vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự khi thực hiện tội phạm. Lý do là bởi ở trạng thái bình thường, họ vẫn có khả năng nhận thức rất đầy đủ rằng việc uống bia sẽ ảnh hưởng đến nhận thức của mình tuy hiên họ vẫn lựa chọn từ bỏ khả năng nhận thức ấy trong thời gian ngắn. Chính vì vậy, xét đến cùng thì khi thực hiện một tội phạm khi say rượu, người phạm tội vẫn có khả năng nhận thức và điều chỉnh hành vi, hay nói cách khác là có lỗi khi thực hiện tội phạm nên vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự.
Để quy định cụ thể vấn đề trên, Điều 13, Luật hình sự năm 2015 có quy định như sau: “Người phạm tội trong tình trạng mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình do dùng rượu, bia hoặc chất kích thích mạnh khác, thì vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự”.
2. Mức độ trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội khi say rượu, bia không có gì thay đổi
Mức độ trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội khi say rượu, bia không có gì thay đổi so với việc họ thực hiện tội phạm đó ở trạng thái bình thường. Nghĩa là, trong trường hợp trên, khi uống rượu và xảy ra xô xát, đánh nhau và gây ra chết người thì người phạm tội vẫn phải chịu trách nhiệm theo tội danh tương ứng là “Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại đến sức khỏe người khác” hoặc “Tội giết người” tùy từng trường hợp cụ thể với mức hình phạt tương ứng nêu trong từng điều luật. Do đó, khi Tòa án quyết định mức hình phạt thì sẽ vẫn căn cứ vào các tội danh đó.
Tuy nhiên, tùy từng trường hợp cụ thể mà có khả năng người phạm tội sẽ được hưởng một số tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 51 Bộ luật hình sự năm 2015 chẳng hạn “Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra; Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra…”
∗ Kết luận, việc phạm tội do sử dụng rượu, bia, chất kích thích thì người đó vẫn phải chịu hoàn toàn đầy đủ các trách nhiệm hình sự đối với tội phạm tương ứng theo quy định của Bộ luật hình sự. Đây là quy định cần thiết để tăng cường ý thức kiềm chế bản thân của mỗi người.
Luật sư – Nguyễn Văn Tuấn – Giám Đốc Công ty Luật TGS
Ông là một luật sư giỏi có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực đất đai. Luật sư đã tham gia tranh tụng nhiều vụ án tranh chấp đất đai, vụ án hình sự, kinh tế, thương mại,.. trên toàn quốc.
Luật sư Nguyễn Đức Hùng – Phó Giám Đốc Công ty Luật TGS
Thạc sĩ, Luật sư Nguyễn Đức Hùng là một luật sư giỏi, đã từng công tác tại Công ty Luật TNHH NHB và nhiều công ty luật có thương hiệu khác, với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Đất đai, hình sự, dân sự..
Luật sư Nguyễn Đức Hùng – Luật sư Công ty Luật TGS
Luật sư Đức Hùng từng công tác tại nhiều tổ chức hành nghề luật sư uy tín, có nhiều năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực tranh tụng hình sự, đất đai, tranh chấp dân sự, hôn nhân gia đình.
Luật sư Hà Huy Sơn – Luật sư Công ty Luật TGS
Là một luật sư giỏi trong lĩnh vực hình sự. Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Hình Sự, luật sư Hà Huy Sơn đã gây dựng được cho mình thương hiệu riêng và sự uy tín vững chắc đối với khách hàng.
