Nếu như người lớn làm việc thì vui chơi là công việc của trẻ em. “Vui chơi đóng vai trò là cơ chế tiếp sức cho những suy nghĩ mang tính can đảm, sáng tạo và nghiêm túc ở tuổi trưởng thành.” (Theo Tina Bruce – tác giả hàng đầu về Giáo Dục Mầm Non). Chính vì vậy,đồ chơi là nguồn vui, là người bạn gần gũi, thân thiết và không thể thiếu trong cuộc sống của trẻ. Đồ chơi có khi là đối tượng để trẻ khám phá thế giới xung quanh, có khi lại là công cụ để trẻ thao tác các hoạt động, là chỗ dựa cho các trò chơi tưởng tượng của trẻ. Do đó, đồ chơi có tác động rất lớn tới sự phát triển và tư duy của trẻ nhỏ và cũng từ đó mà đồ chơi giáo dục ra đời như một lẽ tất yếu trong lịch sử phát triển của chúng ta. Chỉ còn 20 ngày nữa là đến Tết Trung thu – đây là thời điểm nhu cầu tiêu thụ các mặt hàng đồ chơi dành cho trẻ em có sức mua bán tăng cao. Đến hẹn lại lên, trên thị trường lại xuất hiện vô vàn các loại đồ chơi trôi nổi không rõ xuất xứ nguồn gốc, xuất xứ vẫn được bày bán tràn lan. Điều đáng lo ngại, ngoài việc những loại đồ chơi truyền thống ngày càng mai một thì vấn đề chất lượng cũng như hình thức của đồ chơi không nguồn gốc khiến dư luận lo lắng, bởi nó không chỉ ảnh hưởng xấu đến sự phát triển nhân cách, đạo đức của thế hệ tương lai, mà còn rất nguy hại cho trẻ nhỏ bởi chúng có thể là nguyên nhân gây vô sinh thậm chí là ung thư.
Trung thu là Tết thiếu nhi – dịp mà các bé luôn đòi bố mẹ mua cho nhiều loại đồ chơi, quà tặng. Đồ chơi có ý nghĩa vô cùng to lớn với sự phát triển và hình thành nhân cách trẻ thơ, nhưng không phải đồ chơi nào cũng có ý nghĩa như vậy.Vì vậy, bố mẹ hãy cân nhắc và chọn lựa kỹ càng trước khi mua, nếu không nghiên cứu cẩn thận, rất có thể lại rước họa cho con mình. Hiện nay thị trường đồ chơi ở nước ta muôn hình muôn vẻ như “trăm hoa đua nở”. Ngoài những loại đồ chơi được sản xuất trong nước còn có những đồ chơi nhập khẩu, đặc biệt đồ chơi Trung Quốc chiếm thị phần lớn trên thị trường đồ chơi ở Việt Nam. Đáng lưu ý trong số này, chỉ có tỉ lệ rất nhỏ là có nguồn gốc, xuất xứ, chủ yếu là những đồ chơi không rõ nguồn gốc , xuất xứ, phản giáo dục, dẫn đến hiểm họa khôn lường như : lồng đèn Trung Quốc giá rẻ, bắt mắt nhưng rất độc bởi thường được làm từ nhựa tái chế, có chất phthalate, dễ ảnh hưởng đến thị giác và sức khỏe trẻ em, có lượng muối cadimi (Cd) trong sơn phủ có hàm lượng cao gấp 123 lần mức cho phép , còn chứa chất làm tăng độ dẻo, độ bền của nhựa có khả năng biến đổi hoóc-môn ảnh hưởng đến hệ sinh sản, gây dị tật đến cơ quan sinh dục của trẻ ; súng bắn xà phòng với dung dịch nước xà phòng thổi bong bóng được chủ yếu làm từ các chất hoạt động bề mặt và glycerin với tỷ lệ đậm đặc sẽ gây ra những phản ứng tức thì đối với người mẫn cảm như dị ứng, mẩn ngứa, thậm chí làm hỏng hệ thống miễn dịch ; súng điện tử bởi khi bắn, lựu đạn khi nổ có âm thanh lớn lớn ảnh hưởng đến tai và thần kinh, thị giác; Súng bắn đạn có những hòn bi văng rất xa và nguy hiểm cho người đứng gần; Súng laze còn có nguy cơ cao hỏng võng mạc, thị lực nếu chẳng may bị các loại đạn bắn phải; Những đồ chơi chừng như vô hại như tóc có màu sắc sặc sỡ, bờm ngộ nghĩnh hình thú, hình ác quỷ dùng để hóa trang trong đêm Trung thu nhưng lại tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm các hóa chất chứa trong tóc giả còn có thể gây ung thư da đầu hoặc khiến da đầu bị bí hơi, gây ngứa, về lâu dài chúng còn có thể gây nên các bệnh như nấm, rụng tóc; Đồ chơi lạ có hình lựu đạn thường có hóa chất gây nổ có chứa Sodium bicarbonate, có thể gây khó thở, co giật, ngất xỉu… Một chuyên gia của Bộ KHCN cho biết: Đối với những loại súng bắn đạn, phi tiêu, tia laser… thì mức độ nguy hại có thể nhìn thấy ngay. Nhưng đối với đồ chơi có màu sắc sặc sỡ, có thuỷ ngân, dung dịch… thì đấy thật sự là ẩn hoạ.
Do nhu cầu tiêu thụ đồ chơi tăng cao vào dịp Trung thu, thời gian vừa qua tình hình vận chuyển đồ chơi không rõ nguồn gốc ở cả nước, đặc biệt là các tỉnh biên giới có xu hướng gia tăng. Tuy nhiên, 100% loại đồ chơi này không hề được kiểm tra, kiểm soát và đánh giá về tiêu chuẩn chất lượng. Chính vì thế mà không chỉ riêng ở các thành phố lớn, mà cả những làng quê xa xôi, loại đồ chơi này chiếm lĩnh gần như 100% thị trường. Vì vậy, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều vụ việc vận chuyển, buôn bán đồ chơi trẻ em không rõ nguồn gốc. Tại Quảng Ninh, hoạt động này diễn ra khá phức tạp trên tuyến quốc lộ 18A đoạn từ TP. Móng Cái đến khu vực Km15 (thuộc địa bàn xã Hải Tiến, TP. Móng Cái). Theo tin từ Cục Hải quan Móng Cái ngày 25-7, tại đường Quang Trung (cạnh bến xe Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh), Tổ kiểm soát cơ động thuộc Đội kiểm soát Hải quan số 1 đã tạm giữ một lô hàng chưa xác định chủ sở hữu. Qua kiểm tra, hàng hóa gồm 57 chiếc súng đồ chơi bắn nước, 120 chiếc súng đồ cơi bắn tên bằng nhựa, 192 chiếc súng đồ chơi trẻ em dùng pin, 336 chiếc kiếm đồ chơi trẻ em bằng nhựa đều có xuất xứ Trung Quốc. Hà Nội, tại những nơi chuyên bán đồ chơi trẻ em như chợ Hàng Mã, đường Lương Văn Can, Chả Cá …nhiều đồ chơi Trung thu đã được bày bán, người dân đến tham quan, mua sắm nhộn nhịp. Khác với mọi năm, năm nay tuyến phố Hàng Mã đã dành hoàn toàn không gian cho người đi bộ, cấm các phương tiện qua lại. Với cách tổ chức trên, người dân, khách du lịch có thể thoải mái mua sắm, lựa chọn những món đồ chơi mới, đẹp cho con em mình.Gần đây nhất, Ngày 12/09, tại cửa hàng kinh doanh đồ chơi trẻ em số 7, phố Hàng Mã và số 4, phố Chả Cá, lực lượng quản lý thị trường đã phát hiện gần 600 sản phẩm đồ chơi trẻ em được đóng gói bao bì in chữ Trung Quốc, không có tem hợp quy, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Trong đó, cửa hàng số 7, Hàng Mã có 430 sản phẩm đồ chơi trẻ em, cửa hàng số 4, phố Chả Cá có 152 sản phẩm đồ chơi trẻ em. Tại thời điểm kiểm tra, các chủ cửa hàng không xuất trình được hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc số hàng. Lực lượng chức năng đã lập biên bản tạm giữ toàn bộ số đồ chơi vi phạm… Điểm chung của những loại đồ chơi trên là không có tem hợp quy, không rõ nhà sản xuất, không có tiếng Việt thay vào đó là những dòng chữ Trung Quốc.
Khi được hỏi về mỗi nguy hại trong nhiều đồ chơi có xuất xứ từ Trung Quốc, anh Minh (quận Hoàng Mai) đang cầm trên tay chiếc đèn kéo quân chia sẻ: “Vẫn biết hàng Trung Quốc có khả năng gây độc hại nhưng vì mẫu mã đẹp nên tôi cũng chiều theo ý thích của cháu, trẻ con chỉ chơi vài ngày là bỏ nên chắc cũng không đáng lo ngại lắm”. Có thể thấy, khi mua một món đồ chơi cho con cái, các bậc cha mẹ thường ít quan tâm đến món đồ chơi đó có được dán tem hợp quy hay không, chúng có độc hại cho con mình hay không… mà họ chỉ chú ý đến món đồ chơi đó con mình thích không và hợp với túi tiền. Việc làm vô tình này có tác hại rất lớn khi món đồ chơi đó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con trẻ. Nhưng, mặt hàng đồ chơi trẻ em rất khó để kiểm soát một cách tuyệt đối, trên thị trường đồ chơi trẻ em hiện nay có hàng nghìn sản phẩm đồ chơi thì làm sao các bậc phụ huynh nhận biết được đâu là sản phẩm độc hại. Chỉ đến khi cơ quan chức năng tiến hành kiểm nghiệm, người tiêu dùng mới biết. Như vậy, để người tiêu dùng không mua nhầm những sản phẩm có chứa chất độc hại, các cơ quan chức năng cần chủ động thường xuyên kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Nhằm quản lý tốt chất lượng đồ chơi trẻ em, bên cạnh công tác thanh, kiểm tra của các lực lượng chức năng, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người kinh doanh và người tiêu dùng hiểu rõ không nên mua, bán các loại đồ chơi không rõ nguồn gốc, chưa được gắn dấu hợp quy. Với sự vào cuộc tích cực của cơ quan chức năng và nhận thức người dân được nâng cao sẽ góp phần lành mạnh hóa thị trường đồ chơi trẻ em, giúp các em có được những món đồ chơi an toàn, bổ ích trong mùa Trung Thu này.
Các quy định của pháp luật về Xử phạt hành vi vận chuyển hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ như sau :
Khoản 5 Điều 44 Nghị định 109/2013/NĐ-CP quy định: “Hàng hóa vận chuyển trên đường không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp khi cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, phát hiện hành vi vi phạm thì ngoài việc bị xử phạt vi phạm hành chính về hóa đơn theo quy định tại Nghị định này, người nộp thuế còn bị xử phạt về hành vi trốn thuế theo quy định của Luật quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn thi hành.”
Như vậy, đối với hành vi vận chuyển hàng hóa trên đường không có hóa đơn thì sẽ bị xử lý theo quy định trên đồng thời sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại Điều 21 Nghị định 185/2013/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 124/2015/NĐ-CP như sau:
“1. Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 đồng đến 400.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị dưới 1.000.000 đồng:
- Kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ;
- Phạt tiền từ 400.000 đồng đến 600.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 1.000.000 đồng đến dưới 2.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 600.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 2.000.000 đồng đến dưới 3.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 3.000.000 đồng đến dưới 5.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 5.000.000 đồng đến dưới 10.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 10.000.000 đồng đến dưới 20.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 7.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 20.000.000 đồng đến dưới 30.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 7.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 30.000.000 đồng đến dưới 40.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 40.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 50.000.000 đồng đến dưới 70.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 70.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng;
- Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 100.000.000 đồng trở lên.”
Tại Khoản 14 Điều 21 Nghị định 185/2013/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 124/2015/NĐ-CP quy định hình thức xử phạt bổ sung:
“ a) Tịch thu tang vật đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều này;
b) Tịch thu phương tiện vi phạm là công cụ, máy móc hoặc vật khác được sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định tại Điểm b Khoản 1 Điều này”
Tại Khoản 15 Điều 21 Nghị định 185/2013/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 124/2015/NĐ-CP quy định biện pháp khắc phục hậu quả:
“ a) Buộc tiêu hủy tang vật vi phạm; buộc thu hồi tiêu hủy tang vật vi phạm đang lưu thông trên thị trường đối với hành vi vi phạm quy định tại Điểm a và b Khoản 1 Điều này;
b) Buộc loại bỏ yếu tố vi phạm trên nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa; buộc thu hồi loại bỏ yếu tố vi phạm trên nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa đối với hành vi vi phạm quy định tại Điểm d Khoản 1 Điều này;
c) Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại Điều này”
Như vậy, về hành vi vận chuyển hàng hóa trên đường mà không có hóa đơn chứng từ thì sẽ bị xử phạt hành chính về hành vi này đồng thời sẽ bị tạm giữ số hàng hóa không có hóa đơn chứng từ đó, tuy nhiên muốn cơ quan thanh tra thị trường trả lại số hàng hóa trên ngoài việc mang đầy đủ chứng từ hóa đơn đến, doanh nghiệp vận chuyển còn phải có nghĩa vụ chứng minh rõ nguồn gốc xuất xứ số hàng hóa này nếu không sẽ bị xử phạt theo quy định trên đồng thời có thể có những hình phạt bổ sung khác như tịch thu hàng hóa hay buộc tiêu hủy… Theo đó, những hàng hóa lưu thông nội địa thì khi trên đường vận chuyển, công ty cần có trách nhiệm chuẩn bị những giấy tờ được quy định cụ thể tại Điều 5 Thông tư liên tịch 64/2015/TTLT-BTC-BCA-BQP về quy định về hóa đơn, chứng từ đối với hàng hóa nhập khẩu đối lưu thông trên thị trường nội địa:
“1. Đối với hàng hóa của cơ sở sản xuất, kinh doanh trực tiếp nhập khẩu khi bày bán tại các cửa hàng hoặc lưu kho thì phải có Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ (đối với trường hợp cửa hàng hạch toán phụ thuộc cùng địa bàn tỉnh, thành phố), Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ hoặc hóa đơn (đối với trường hợp cửa hàng hạch toán độc lập hoặc không cùng địa bàn với trụ sở chính), Phiếu nhập kho (đối với trường hợp hàng hóa lưu kho)
2. Đối với hàng hóa nhập khẩu của cơ sở sản xuất, kinh doanh không trực tiếp nhập khẩu vận chuyển, bày bán hoặc lưu kho phải có hóa đơn, chứng từ của cơ sở bán hàng theo quy định tại Nghị định số 51/2010/NĐ-CP ngày 14 tháng 5 năm 2010 của Chính phủ quy định về hóa đơn bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ (sau đây viết tắt là Nghị định số 51/2010/NĐ-CP )
3. Trường hợp cơ sở sản xuất, kinh doanh điều chuyển hàng hóa nhập khẩu cho các cơ sở hạch toán phụ thuộc như các chi nhánh, cửa hàng, cửa hiệu ở ngoài tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi cơ sở kinh doanh đó đóng trụ sở hoặc điều chuyển giữa các chi nhánh, đơn vị phụ thuộc; xuất trả hàng từ đơn vị phụ thuộc về cơ sở kinh doanh; xuất hàng đi chào hàng; xuất hàng tham gia hội chợ, triển lãm thì phải có hóa đơn hoặc Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ kèm theo Lệnh điều động.”
Tóm lại, đồ chơi hiện đại giúp trẻ sớm tiếp cận với thời đại mới, thời đại khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin giúp cho tư duy của trẻ phát triển nhanh. Nhưng vấn đề trước mắt chính là khắc phục một cách có hiệu quả tình trạng đồ chơi không rõ nguồn gốc, xuất xứ, phản giáo dục tràn lan trên thị trường đồng thời thiết lập môi trường chơi – học phát triển lành mạnh cho thế hệ mầm non. Để làm được điều này, chúng ta phải phối hợp đồng bộ giữa gia đình, nhà trường và xã hội. Các doanh nghiệp sản xuất đồ chơi, các đơn vị, tổ chức kinh doanh đồ chơi phải loại trừ triệt để những đồ chơi phản giáo dục. Các cơ quan chức năng, các ngành thông tin đại chúng cũng phải phối hợp lên tiếng. Có vậy, việc giáo dục trẻ mới được đồng nhất và mới mong đem lại hiệu quả cao. Chúng ta hãy giúp trẻ thơ phát triển thật tốt trong những năm tháng sớm nhất của cuộc đời bằng cách định hướng đúng những giá trị Chân – Thiện – Mĩ trong mọi hoạt động, học tập, sinh hoạt và vui chơi của trẻ. Hãy biến khẩu hiệu “Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai” thành hiện thực. Hãy giáo dục lòng nhân ái cho trẻ bằng cách loại trừ những đồ chơi bạo lực!